Mục lục:
Hạt mắc khén là gì?
Mắc khén là 1 loại cây thân gỗ chiều cao khoảng 8-10m, thân thẳng, nở hoa thành từng chùm có mùi rất thơm của tinh dầu của cây, từ từng chùm đến tháng 11 dương lịch mọc thành từng chùm. Lúc thu hoạch, quả còn nguyên màu xanh đến khi chín chuyển sang màu vàng hồng như vải thiều, hạt màu đen.
Hạt mắc khén là một loại gia vị ẩm thực Tây Bắc, được coi là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc vì hương vị của hạt mắc khén là điểm nhấn góp phần tạo nên nét đặc biệt cho các món ăn đặc sản của địa phương. Hạt mắc khén có mùi hương tương tự như mùi quả cam nhưng nhẹ và dễ chịu hơn, ban đầu bạn sẽ không cảm nhận được vị gì, một lúc sau sẽ bắt đầu hơi tê đầu lưỡi với mùi thơm đặc trưng.
Hạt mắc khén có hương vị thơm ngon nhất khi còn tươi nhưng bảo quản không được lâu nên sau khi thu hoạch phải xử lý sơ bộ. Rang hoặc sấy khô được coi là hai phương pháp sơ chế phổ biến và đúng cách nhất. Với cách phơi khô, bạn chỉ cần phơi ở những nơi râm mát hoặc treo trên gác bếp đến khi khô là có thể bảo quản và sử dụng lâu dài. Ngược lại, cách rang hạt cần cầu kỳ hơn một chút, lấy lượng vừa phải, rang nóng đợi 30 đến 45 phút rồi giã hoặc xay thành bột.
Hạt mắc khén có tác dụng gì?
Tác dụng giảm khó tiêu, đầy bụng.
Kích thích tiêu hóa.
Giảm đau khớp.
Mắc khén mang hàm lượng dinh dưỡng cao, nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe.
Hạt mắc khén có hương thơm nhẹ dịu, tạo cảm giác như đang được xông tinh dầu trong tiệm spa.
Trong vỏ cây mắc khén có 2 alcaloid là budrungain chiếm 0,00025% và budrungainin chiếm 0,005%; lupeol.
Quả chứa 0,24% ancaloit và tinh dầu. Đồng thời, trong hạt mắc khén đặc biệt có chứa chất kháng khuẩn, giúp người dùng có sức đề kháng và chống lại các tác nhân gây bệnh tốt hơn.
Vỏ quả chứa d-terpinene, d-a-phellandrene, 4-caren, b-pinnen, d-a-dihydrocarveol, 4-terpineol, dl-cavotanacetone. Tất cả các chất trên góp phần điều trị đầy hơi, thấp khớp, mất trương lực dạ dày, xây dựng hệ tiêu hóa khỏe mạnh do có chứa chất kháng khuẩn.
Như vậy, có thể nói, hạt mắc khén không chỉ là gia vị mà nó còn là linh hồn của ẩm thực Tây Bắc.
Các cách sử dụng hạt mắc khén
Làm gia vị
Với hương vị đặc trưng, mỗi món ăn có gia vị hạt mắc khén dường như sẽ được tăng vị gấp nhiều lần, nhưng lưu ý không nên cho quá nhiều vì sẽ khiến món ăn bị đắng và khó ăn.
Món nướng: Cá hoặc thịt nướng với một chút hạt mắc khén sẽ mang đến một hương vị rất khác và cũng ngon đến nỗi bạn khó quên khi thử thêm hai hoặc ba lần nữa.
Món chiên: Dùng mắc khén làm gia vị ướp thịt cá trước khi chiên sẽ tạo nên vị cay và thơm mà không loại gia vị nào sánh được.
Nước chấm: Pha chút mắc ca vào nước mắm, đảm bảo món nào cũng ngon, nhất là khi kết hợp với thịt cá nướng hoặc chiên như trên.
Chẩm chéo: Dùng mắc khén để làm chẩm chéo – một loại nước chấm thể hiện nét tinh hoa trong các món ăn của người Tây Bắc.
Thịt bò khô ngâm mắm: Khi được ướp thịt bò với mắc khén sẽ tạo nên mùi thơm đặc biệt và tạo nên món đặc sản miền Tây Bắc khiến ai ăn cũng tấm tắc khen.
Làm thuốc
Với vị cay, nóng, người dân Tây Bắc còn tin dùng hạt mắc ca làm bài thuốc dân gian chữa đầy bụng, khó tiêu, kích thích tiêu hóa, giảm đau nhức xương khớp. Ngoài ra, có rất nhiều bài thuốc dân gian hiệu quả khác có sự “góp mặt” của hạt mắc ca.
Ngâm rượu
Hạt mắc khén còn được dùng để ngâm rượu, dùng rượu mắc khén xoa bóp giúp giảm đông máu, bầm tím và đau nhức xương khớp.
Cách làm chẩm chéo từ hạt mắc khén chuẩn đặc sản Tây Bắc
Chuẩn bị nguyên liệu
- Hạt mắc khén, hạt dổi
- Húng lủi
- Rau mùi
- Rau mùi tàu
- Gừng, ớt tươi, tỏi, sả
- Gia vị: Bột canh
Cách thực hiện
Sơ chế nguyên liệu
Đầu tiên bạn rửa sạch rau húng, rau mùi tàu và gừng gọt vỏ, thái nhỏ. Sả bạn chỉ lấy một phần đầu thôi nhé!
Làm chẩm chéo
Sau đó, bạn lần lượt cho rau húng,rau húng, rau mùi, gừng, sả, tỏi, hạt mắc khén, hạt dổi, 1 thìa cà phê bột năng và ớt tươi vào cối rồi giã nhuyễn.
Thành phẩm
Chỉ cần những nguyên liệu cơ bản và cách làm món gia vị chẩm chéo Tây Bắc thơm ngon dễ làm! Chẩm chéo mang vị thơm đặc trưng của sả, gừng hòa quyện với chút cay cay của tiêu, vị tươi của các loại rau.
Cách làm chẩm chéo khô Tây Bắc chuẩn vị
Chẩm chéo khô hay còn gọi là chẩm chéo muối thường được làm từ các nguyên liệu như: muối bột canh, ớt bột, tỏi, gừng, sả và đặc biệt là mắc khén. Chẩm chéo khô có thể bảo quản trong lọ kín và dùng được lâu hơn chẩm ướt.
Mắc khén được xay thành bột rồi trộn với bột canh theo tỷ lệ 0,06kg bột năng và 1kg bột canh. Sau đó cho tỏi đã xay nhuyễn, ớt tươi, gừng sả cũng như ớt bột, rau thơm và lá chanh vào.